Kina (2): Preko Žute Reke, Xian

(13/Jul/2011 Autor: Milan Tucakovic )

Prvo putovanje kineskim vozom

Posle dvodnevnog  boravka u   glavnom   gradu krećemo za Sijan (Xi-An). Putovali smo udobno kušet-kolima, 1165 km za oko 22 sata. Vozovi u Kini nisu mnogo brzi ali su tačni, uredni, zagrejani i dobro snabdeveni  svim  potrebštinama za  putnika. Domaćica vagona, simpatična mlada žena radi sve: prvo je razvila crveni tepih duž celog  hodnika vagona, zatim  prekontrolisala  karte putnika i podelila  posteljinu; brine o  higijeni, donosi termose sa vrelom vodom za čaj, održava red i  disciplinu  ali i putnici je respektuju. Od samog  polaska voza kroz vagon se razležu tihe melodije tradicionalne kineske narodne muzike, koju  smo zavoleli još u vreme priprema za ovo putovanje.

Žanet u vozu za Xian

Voz je odavno već ostavio za sobom prigradska naselja i uz poznato ujednačeno kloparanje vijuga plodnom dolinom izmedju reke Qinghui i obronaka  planine Wutai. Sedimo pokraj prozora zaneseni u svoje misli i gledamo u daljini ljude u dugim belim košuljama i slamenim šeširima na poljima pirinča, uz zvuke ove divne muzike koja se izvanredno uklapa u ceo ambijent. Žanet, naslonjena na laktove, obujmila lice šakama i gleda ćuteći. Pitam je šta misli, a ona vidno uzbudjena, odgovara: ”Ovo je najlepši film koji sam do sada sanjala a sada  gledam uživo. Divno, nemam reči” i kroz plačni osmeh obrisa suzu koja joj skliznu niz obraz. Nikad je tako srećnu nisam video.

U 18 časova raznosači donose večeru. U posudi od stiropora sa poklopcem spakovan je kompletan obrok  po ceni  od neverovatnih 2 Yuana, što iznosi oko trećinu dolara. U 22h svetla se gase, isključuje muzika i nastaje opšta tišina sve do 06 h ujutru, kada se opet oglasi tiha kineska muzika. Odmah pada u oči da su ovde ljudi veoma  disciplinovani, poštuju vreme za obrok i spavanje. Ove navike su iznad svih drugih obaveza.English version written by Jeanette.

20.9.1990

The following day at 1PM we step the firsts in our hard-sleep coach. Soon our traveling companions are coming too; they look at us with sympathy. They wear no luggage, probably are they on a business trip because the price of this coach is to high for the common people I suppose. Everyone is putting his goblet and tea on the small table close to the window.
When the train is starting a soft traditional music start to play. This vicinage, this unexpected ritual, these discreet manners, these bridled eyes, the melody….that’s what I dreamed of! From time to time our stewardess offers ebullient water the travelers need for tea they drink non-stop. Gradually the tongues come untied. Using their some notions of English, drawings and mimics, questions and answers go on. When we show our itinerary curious heads are leaning towards the map of China.

Confucius museum

They comment it vehemently. Their charivari is pleasant to hear but suddenly no more chattering, no more music. It’s ten o’clock; light goes out, it’s time to sleep.
It’s six o’clock. The melodious sounds of a concerto awake me. At once goblets, toothbrushes in their hands, everyone stands in the row to collect water provided by a boiler in the next coach. The rule is strict, no water if the thermometer is not at 100 degrees.
Now we are all ready to continue where we stopped last night. Milan tries to perfect his little knowledge of Chinese language. The pronunciation is very difficult. The whole company is enjoying it and laughing. It’s midday; our friends informed us Xian is not far away.

Traveling 20 hours we arrive in Xian, the cradle of cultural China. Here, 200 years before Jesus-Christ, the first emperor of the united China, built its palates, its historic buildings, unfortunately destroyed during the time. The sensational discovery of 7000 soldiers in terracotta was the hook, which attracted us so far.

Bags on the backs, we slip through the thousands of travelers, curious to find the hotel recommended by L.P. At the reception they speak English. We get a clean room with bathroom, air conditioning, TV. – 70 Yuan (14$) by night. Unpacking doesn’t take a long time. First we want to go to the City Walls. LP explains the way to the bus stop. We are lucky because the numbers are written in Arab numerals just like in Peking. We walk on the imposing extremely well preserved walls, old thousands of years. In the shape of rectangle, long 12 km., they encircled the city to protect it from the invaders. Going on its wide roadway, we arrive at the Provincial Museum, once the Temple of Confucius. The museum is one of the richest in original pieces in the country.
I avow being more interested in the environment than in the vessels, sculptures and bronzes which make its notoriety. We are in a whole of pavilions connected by pretty courts and gardens. I enjoy looking at the surrounding because all is new to my eyes, different from what they are used to see…a discovery! The Forest of Steles (nearly 1500 pieces) impresses me really, splendid calligraphies, work of great Masters. This prodigious collection was instaured in 1807 by the Emperor to preserve the “Classics on Stones”. After this experience we are convinced Xian is the cradle of China’s cultural.

Xian, stari grad

What a contrast, only some minutes later, entering the old city. It starts to rain, no matter; we want to see this picture of Xian. It’s the display of an intensive and animated life. It’s a pell-mell of artisans, merchants and a concurrence of small (primitive) restaurants. Nobody pay attention to the rain. Everyone continues his job; no doubt, this people lives on the Street ….possible thanks to the agreeable temperature – we are far in the south of Peking.
Curiously looking around us, smiling and sympathetic faces make us quiet relax (we are the only strangers in the corner!). Our “nihao” (hello) attracts the neighbors believing we speak their language. No matter, mimics and good will help us to get supper. We are a little sceptic because hygiene looks not to be OK. Crudeness are plunged a while in an ebullient pot at the moment we choose it, so no more problems. The owner looks at us like asking: “Do you like it”? He smiles satisfied, supposing we are.
It’s time to rest; we return to the hotel.
In 1974, 38 km. from Xian, peasants sinking a well, discovered a gallery with statues. It was the Discovery of the Century: “The asleep army of the First Emperor”
Every day thousands Chinese come to see the 7.000-foot and horse-soldiers in natural size. These are here to guard Shi huangdi, the first emperor of the unified China. He reigned from 221 B.J-C.
I can understand the respect and devotion I see in the eyes of the visitors because the regiment of soldiers individualized in their features, expressions and ranks are like reality indeed.

Naš vagon je sa desetak otvorenih kupea (bez vrata) svaki sa po šest ležajeva. Nakon dva-tri sata vožnje  svi se već poznajemo. Mi smo jedini stranci u vagonu i još kad su čuli da smo iz Jugoslavije skoro svi su zaželeli da se upoznaju sa nama. Skupljaju se oko našeg kupea, poneko zna malo engleski pa nas zapitkuju o životu kod nas i u Evropi. Svi znaju za film Valter brani Sarajevo. Uz pomoć njihovog lošeg engleskog, naših ceduljica sa unaprd pripremljenim kineskim rečenicama, prstiju, mimike, ponešto se i razumemo pa se svi zajedno smejemo.

Žuta reka

Odjednom, prestade priča i oni svi poleteše prema prozorima.  gledamo i mi :   grandiozna široka reka, izmešanih boja zemlje i sunca, valja se niz dolinu a naš voz kao gusenica provlači kroz čeličnu rešetku ogromnog  mosta. HuangHe, HuangHe, šapuću kinezi, ponosni i uzbudjeni.Tek sa mape saznajemo da je to čuvena Žuta reka, a iz prisutnog  uzbuđenja koliko ona i šta za Kineze znači.

Ova kineska “Žila kucavica”, jedna od najvećih reka na svetu, duga oko 5.500 km, teče sa dalekih tibetanskih masiva, preko sedam kineskih provincija do svog  ušća u zalivu Bo hai, Žutog  mora.

Xian (Sijan) ima 5 mil. stanovnika. Jedan je od tri najstarija grada na svetu a smatra se kolevkom kineske civilizacije. Počev od 10-og veka pre ne bio je oko dvadeset vekova neprekidno prestonica drevne Kine pod imenom Chang-An. Kao poznati trgovački centar dalekog Istoka iz koga je polazio “Put svile”, oduvek je privlačio putnike iz raznih krajeva sveta a naročito iz doline Ganga, Persije i obala Mediterana. Istovremeno sa svilom i drugom robom ovde su vekovima razmenjivane i religije, umetnosti i egzoticne biljke, koje su prenošene s kraja na kraj evro-azijskog kontinenta.

Danas još uvek, Xian i njegova okolina snažno podsećaju na velike avanture karavana koji su kretali na daleki put u trajanju od pet do deset godina, preko nepoznatih pustinja i bespuća u susret drugim narodima, drugačijih običaja, kultura i civilizacija, koje su se ukrštale na putu svile.

Za vreme dinanstije Tang (618-907) ondašnji Chang-An postaje središte budizma, religije uvezene “Putem svile” iz Indije, o čemu i danas svedoče gradski hramovi kao i mala i velika Južna Pagoda

U prošlosti kada je drevna Kina bila podeljena na male državice, Žuta reka je bila zastrašujuće oružje u rukama pojedinih vladara :  gradili su nasipe i brane i skretali vodu na susede, životno ih ugrožavajući. Istorija Žute reke obeležena je jednom dugom serijom katastrofalnih poplava.

Pokušaji da se ogromna masa vode stavi pod kontrolu, bili su glavna briga skoro svih kineskih careva. Veliki Kanal, koji povezuje bogate južne regione sa carskim prstonicama severa, jedan je od prvih takvih poduhvata, čija je izgradnja počela još u drugom veku pre NE. Tek polovinom  ovog  stoleća počelo je ostvarivanje plana   generalnog  uredjenja Žute Reke, čime je konačno divljina koja je donosila samo pustoš i smrt, počela vraćati bogatstvo i život.

Xian

Tačno u minut po redu vožnje, ulazimo u ogromnu stanicu Sijan. Putnika na hiljade. Na izlazu   gužva  jer kontrola svakom Kinezu  traži  voznu kartu. Jedva se nekako iskobeljasmo iz reke koja kulja prema izlazu. Nas propuštaju bez kontrole.

Na bedemima Xiana

Ovde  su po pravilu sve sobe prepune zbog  ogromnog   broja domaćih turista. Ipak, smestili smo se bez problema u obližnjem hotelu Jiefangopet po preporuci našeg vodiča “L. P.” koji ne ispuštamo iz ruku..

Lepa dvokrevetna soba sa kupatilom, tepih, TV, klima, sve za 15 dolara. U   glavnom holu srećemo neke Jugoslovene i beskrajno se radujemo što možemo malo da pričamo i razmenimo  iskustva. Bračni par iz Novog  Sada Mira i Janko nastavljaju večeras na daleki zapad Kine do grada Urumči-a. Dva mlada Slovenca, iako planinari, proklinju one koji su im preporučili da idu na planinu Taishan /1545 m./ jer jedva su izdržali uspon  preko 6293  kamenih stepenika od podnožja do vrha  a naročito silazak od kojeg  im još klecaju kolena. I prvobitni plan je bio da vidimo tu “Svetu Planinu” punu konfučijanskih i budističkih manastira.

Do centra idemo   gradskim autobusom (0.1 yuan po osobi). Velika   gužva ali se ljudi sklanjaju i pomažu nam da udjemo.Verovatno da se stranci ovde retko voze   gradskim prevozom jer taxi je vrlo jeftin i ima ih dosta. Nas medjutim interesuje baš to, da vidimo i osetimo taj narod izbliza i bilo nam je vrlo prijatno što vidimo da nas   gledaju nekako prijateljski, sa osmehom i svi hoće da nam pomognu.

Setaliste na bedemima

Ulice Xiana

Kad čovek danas stigne u ovakav   grad, on zbilja ne zna šta će pre da   gleda, jer sve što očima vidi  u neku ruku je istorija davnašnje Kine. Ulice prave, beskrajno dugačke i široke, oivičene mestimično ostacima zidina pod mahovinom, pune pešaka i biciklista. Narod se tiska na sve strane kao na izlazu iz “Marakane” posle derbija. Prodavnice jedna do druge, krcate robom, maksimalno izreklamirane, samo se šarene.Trotoari široki, zemljani,  zakrčeni mnogobrojnim prodavcima najrazličitijih roba: hranom, bezalkoholnim napitcima  itd. Čovek prostruo na zemlju neko platno i na njega izručio hiljade vrućih lepinjica i neprekidno viče “Ji kvaji, ji kvaji” što bi trbalo da znači: jedan komad  jedan juan. Opšta   gungula kao na vašarima. Privlači nas  ugodan miris iz jedne bočne uličice, kad tamo –  prava roštiljijada, načičkane radnjice jedna do druge sve pune pečenih pilića, patkica, vrabaca i  nekih drugih “ptica” i životinjica. Samo  Bog  zna šta se sve tu ne jede.

U samom centru  dominira  Zvonik – kula, koja nam sa svojim karakterističnim kineskim krovom služi kao orijentir.  Idemo ulicama starog  dela grada, nedaleko od centra.

Xian setaliste na bedemima

Promiče kiša, ali to nam ne smeta da uživamo u šarenilu uličnog  folklora i u mašti dočaravamo sebi prizor od pre dva-tri milenijuma  koji se ovde odigravao.Visoke zidine koje opasuju stari deo   grada u vidu pravougaonika deluju impresivno svojom veličinom, uk.dužine 12 km. i liče na pravi Kineski Zid. Na svakom uglu dižu se visoke kule sa tradicionalnim  krovovima. Zidine su podignute početkom desetog  stoleća u vreme kada ondašnji Chang-An gubi ulogu prestonice i ima potrebu zaštite, jer nije više bilo carske vojske da ga brani. Razarane su i obnavljane i ove današnje potiču iz doba Minga,1374 g.
Četiri monumentalne kapije izgradjene su sa svake strane kao simbol strana sveta.

Nedaleko  od južne kapije u starom konfučijanskom manastiru razgledamo muzej provincije Šaansi, koji spada u najbogatije muzeje originala u Kini. Inače, veliki deo kineskog  istorijskog  bogatstva odnešen je na Tajvan, posle pada Čangajšeka, a dobar deo opljačkan u prethodnim ratovima.

Vojska od terakote

Danas je SIJAN postao ponovo stecište kineskih i svetskih znatiželjnika i modernih nomada – tuirista. Naime, na desetak km. Od Istočne kapije otkriveno je 1953 g. neolitsko naselje BANPO, staro oko 6.000 godina. Arheološki je istraženo samo 10% i prema pronadjenim ostacima kućica, alata,  grnčarije i ostalog  pokućstva, rekonstruisana je nastamba i pretvorena u muzej, koji privlači svet.

Jedno drugo vanserijsko arheološko otkriće 1974 g., na 30-ak km  istočno od Xiana, senzacionalno je  odjeknulo širom sveta.  Naime, nedaleko od   groba prvog  kineskog  cara Čina (Qin Shihuangdi) 259-210 pre NE, nadjen je pod zemljom čitav   garnizon od oko 6.000 statua vojnika izradjenih od terakote u prirodnoj veličini, svaki različite fizionomije, obučeni u ratne uniforme vojnika, oficira,  generala, sa konjima i kolima poredjani u ratni raspored. Iznad drugo g  nalazišta podignuta je izložbena sala-muzej koja pokriva samo deo otkopa.

I najzad.1980 godine, takodje u blizini   groba  imperatora Čina otkrivene su carske bronzane kočije koje su tu bile zatrpane 2200   godina. Kola su na dva točka sa kabinom i krovom u vidu kornjačinog  oklopa, visine 106 cm.dužine 317 cm težine 1200 kg , sa kočijašem i četiri upregnuta konja od terakote. Kola su od bronze, srebra i zlata, konji okićeni praporcima i ukrasima takodje od srebra i zlata, što je u ono doba predstavljalo ugled i moć carske porodice.